کاربرد بازیافت ژئومورفیک رود در مدیریت رودخانه ( مطالعه موردی:البرز شمالی، حوضه آبریز لاویج رود)

در شرایط محیطی مختلف، رودخانه ها دارای پیچیدگی وتنوع زیادی هستند و علوم مختلف از جمله هیدرولوژی، ژئومورفولوژی، هیدرولیک، اکولوژی و غیره به فراخور نیاز خود، آن را مورد بحث و بررسی قرار می دهند. ژئومورفولوژی رودخانه ای با مطالعه فرآیندها و اشکال رودخانه ای و بررسی تکامل چشم اندازهای رودخانه ای نقش مهمی را در شناسایی ویژگی ها و رفتارکانال رود دارد تا بدین وسیله رودخانه با دقت بیشتری مورد ارزیابی قرار گیرد و خسارت وارده به طرح های مهندسی رودخانه و ویرانی محیطی ناشی از آن به حداقل برسد. در این مطالعه براساس روش استیل رود ابتدا انواع استیل رود تعیین گردید. سپس با سه درجه آزادی مورفولوژی کانال، پلانفرم کانال و ویژگی بستر رود، ظرفیت تعدیل و زمین شاخص های مرتبط برای هر درجه آزادی در هر استیل رود تعیین گردید. در مرحله بعد تکامل رود با استفاده از روشهای ارگودیکی برای ارزیابی اینکه آیا تغییرات ژئومورفیک برگشت ناپذیر رخ داده است، تفسیرگردید و پتانسیل بازیافت ژئومورفیک هر بازه با ارزیابی ارتباط بازه ها و تفسیر عوامل محدودکننده و فشار تعیین گردید. در حوضه لاویج رود هشت استیل رود شناسایی شدند. بیشتر سرآبهای پرشیب شرایط تقریبا دست نخورده ای داشته واستیل های رود گلوگاه، نسبتا محدود با سینوزیته کم و دشت سیلابی ناپیوسته و پرانرژی با بستر گراولی پتانسیل بازیافت بالایی داشته اند. استیل های رود پرشده-فروسایی شده، نسبتا محدود با کنترل سنگ بستر و دشت سیلابی ناپیوسته و محدود با دشت سیلابی اتفاقی و کوچک پتانسیل بازیافت متوسط داشته اند. استیل رود محدود با کرانه لغزشی هم پتانسیل بازیافت ضعیف داشته و شرایط آنها روبه زوال است. نتایج نشان می دهد که استیل های رود این حوضه به ترتیب 65، 28 و 7 درصد پتانسیل بازیافت بالا، متوسط و پایین دارند. با توجه به شرایط ژئومورفیک و پتانسیل بازیافت رود اولویت مدیریتی هر استیل رود پیشنهاد گردید.